Παναγιώτης Σπυρόπουλος: 1.625.000€ για τον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου στον Ελαιώνα Σερρών

Ξεκινάνε έργα στερέωσης και αποκατάστασης του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου στον Ελαιώνα Σερρών, προϋπολογισμού 1.625.000,00 ευρώ από την Περιφερειακή Ενότητα Σερρών με απόφαση της Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας Αθήνας Αηδονά – Αθανασιάδου.

Το έργο εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ Κεντρικής Μακεδονίας, με την Πράξη «Στερέωση και αποκατάσταση του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου στον Ελαιώνα Σερρών», με συνολικό προϋπολογισμό 1.625.000 ευρώ.
Η Πράξη συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και εντάσσεται στην Προτεραιότητα «Ολοκληρωμένη Χωρική Ανάπτυξη στην Κεντρική Μακεδονία».

Από την Περιφερειακή Ενότητα Σερρών στον Ελαιώνα στερέωση και αποκατάσταση του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου

Μέσα από τρία υποέργα, ξεκινούν έργα στερέωσης και αποκατάστασης του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου στον Ελαιώνα Σερρών, προϋπολογισμού 1.625.000,00 ευρώ από την Περιφερειακή Ενότητα Σερρών, με απόφαση της Περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας Αθήνας Αηδονά – Αθανασιάδου.

Το πρώτο έργο είναι η στερέωση και η αποκατάσταση του ναού, το δεύτερο η Αρχαιολογική διερεύνηση και τέλος η συντήρηση του τοιχογραφικού διακόσμου και των λίθινων δομικών και διακοσμητικών στοιχείων.
Με την ολοκλήρωσή του, ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου θα παραδοθεί στερεωμένος, αποκατεστημένος και πλήρως ασφαλής, διασώζοντας την ιστορική και αρχιτεκτονική του ταυτότητα και ενισχύοντας τον χαρακτήρα του ως λειτουργικό μνημείο.

Όπως δήλωσε ο Αντιπεριφερειάρχης Σερρών Παναγιώτης Σπυρόπουλος: «με συνέπεια και σεβασμό απέναντι στην πολιτιστική μας κληρονομιά, ενισχύουμε έμπρακτα την προστασία και ανάδειξη των μνημείων της Περιφερειακής Ενότητας Σερρών. Η αποκατάσταση του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου στον Ελαιώνα είναι ένα έργο ουσίας, που συμβάλλει στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης και ενισχύει την ταυτότητα του τόπου μας».

Να σημειώσουμε πως ο Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου βρίσκεται σε απόσταση 9 χλμ. βορειοανατολικά από την πόλη των Σερρών και 1,5 ώρα πεζοπορίας βορειοδυτικά από τη μονή Τιμίου Προδρόμου, σε γραφική τοποθεσία (υψόμ. 400 μ.) με άφθονα νερά.

Αποτελούσε κατά το παρελθόν αξιόλογο θέρετρο των παλιών Σερραίων, γνωστό με την τουρκική ονομασία Ντουτλή ή Δουτλή (=Συκαμινοχώρι ή Μορεοχώρι) από το πλήθος των μουριών (τουρκ. dut= συκάμινο, μούρο) που υπήρχαν σε αφθονία, μαζί με τις ελιές και άλλα καρποφόρα δέντρα.

Κατά την υστεροβυζαντινή περίοδο (14ος αι.) αναφέρεται από τις πηγές ως Γόριανη.

Στην πλατεία του σημερινού οικισμού υψώνεται ο μικρός σχετικά βυζαντινός ναός του Αγίου Νικολάου (εσωτ. διαστ. κυρίως ναού 5,70 Χ 5,80 μ., χωρίς την κόγχη). Ανήκει στον τύπο του εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο και ειδικότερα στην κατηγορία των τετρακιόνιων.

Οι τέσσερις κίονές του με τις καμάρες τους στηρίζουν τον κεντρικό τρούλο, που καλύπτει αρκετά μεγάλο μέρος του ναού.
Η αψίδα του Ιερού προστίθεται κατευθείαν στο ανατολικό σκέλος του σταυρού. Διπλό οδοντωτό κυματοειδές γείσο περιτρέχει τον οκτάπλευρο εξωτερικά τρούλο και την τρίπλευρη αψίδα.
Το μνημείο ακολουθεί στην κατασκευή του το πλινθοπερίκλειστο σύστημα, ενώ ο τρούλος του αποτελείται μόνον από πλίνθους.

Η μεταγενέστερη ακαλαίσθητη προσθήκη του νάρθηκα στη δυτική του πλευρά, που πραγματοποιήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα, καθώς και η σύγχρονη κατασκευή της στέγης από μπετόν, έχουν αλλοιώσει αρκετά την αρχική του μορφή.

Ο ναός στο μεγαλύτερο μέρος του εσωτερικού του καλύπτεται από νεότερα επιχρίσματα και μεταβυζαντινό τοιχογραφικό διάκοσμο.
Λίγο πριν από το 1971 όμως αποκαλύφτηκε στον ανατολικό τοίχο του Ιερού, στο τμήμα αριστερά από την κόγχη του διακονικού και κάτω από παχύ στρώμα κονιάματος, το πάνω τμήμα αγιογραφίας από το αρχικό στρώμα.

Πρόκειται, σύμφωνα με την επιγραφή που τη συνοδεύει, για τη μορφή του αγίου Δαμιανού, διατηρημένη όμως όχι σε πολύ καλή κατάσταση. Ο άγιος παριστάνεται ολόσωμος κατενώπιον και στέκεται όρθιος. Με το αριστερό του χέρι κρατά θήκη με ιατρικά εργαλεία. Ως προς τον εικονογραφικό του τύπο ο καθηγητής Ε. Τσιγαρίδας, που ανακάλυψε και μελέτησε την τοιχογραφία, υποστηρίζει ότι υιοθετήθηκαν παλιότερα πρότυπα. 
 Από άποψη τεχνοτροπική το αποδίδει σε λαϊκό επαρχιακό εργαστήριο.

Εμφανή τεχνοτροπική εξάλλου συγγένεια παρουσιάζει με τη βραχοαγιογραφία της Θεοτόκου (1382) από τη γειτονική Οινούσα Σερρών όχι μόνο στη γραμμική απόδοση της πτυχολογίας, αλλά και στην προσπάθεια απόδοσης του όγκου του προσώπου με τις γραμμώσεις κάτω από τα μάτια, διαπίστωση που κάναμε στη σχετική μας μελέτη.
Εργασίες στερέωσης του μνημείου έφεραν στο φως άλλες τέσσερις ακόμη εικονογραφικές μορφές από το αρχικό τοιχογραφικό στρώμα, μετά την αφαίρεση μεγάλων τμημάτων των νεότερων επιχρισμάτων εσωτερικά του ναού.

Πρόκειται για τρεις ολόσωμους αγίους στο νότιο τοίχο του Ιερού και τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο στην κόγχη του διακονικού.
Ο αρχιτεκτονικός τύπος του ναού και τα επιμέρους μορφολογικά του γνωρίσματα εντάσσουν το μνημείο στην αρχιτεκτονική παράδοση της Κωνσταντινούπολης, ενώ χρονολογικά τοποθετείται στο 12ο αιώνα.