Γιάννης Μυλόπουλος- Όλα λάθος στην αντιπλημμυρική προστασία

Γραπτή ερώτηση σχετικά με τις υλοτομήσεις που γίνονται αυτή την εποχή στο ρέμα Σαράντα Εκκλησιών κατέθεσε η παράταξη «ΑΛΛΑΓΗ στην Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας» στη διοίκηση της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας.

Από αυτοψία που έκανε ο επικεφαλής της παράταξης Γιάννης Μυλόπουλος, Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ, καθώς και μέλη της παράταξης στον κλάδο που κατέρχεται παράλληλα της Λεωφόρου 3ης Σεπτεμβρίου (ο οποίος αποκαλείται και ρέμα Στρωμνιτσιωτών) τη Δευτέρα 27/10/25, διαπιστώθηκε ότι γίνεται εκτεταμένη αποψίλωση αυτοφυούς παρόχθιας βλάστησης, μεταξύ της οποίας υπήρχαν και μεγάλα υγιή δέντρα, χωρίς ουσιαστικά να υπάρχει κανένας κίνδυνος πλημμύρας του ρέματος και συνεπώς χωρίς η αποψίλωση να συμβάλει το παραμικρό στην αντιπλημμυρική προστασία. Η αυτοψία έγινε μετά από καταγγελίες κατοίκων που έκαναν λόγο για «περιβαλλοντική καταστροφή» και ζητούσαν να σταματήσουν οι κοπές δέντρων.

Η παράταξη, μεταξύ των άλλων, ζητά να ενημερωθεί:
- Γιατί επιλέχθηκε η διενέργεια της συγκεκριμένης παρέμβασης ως «παροχή υπηρεσίας» και όχι ως «τεχνικό έργο», καθώς πρόκειται ουσιαστικά για ένα αντιπλημμυρικό έργο ειδικών προδιαγραφών;
- Γιατί και με τι τεχνογνωσία έχει αποδοθεί η επίβλεψη του «καθαρισμού» ρεμάτων στον Αναπτυξιακό Οργανισμό της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας (ΑΟΤΑ-ΠΚΜ);
- Έχει γίνει οριοθέτηση, υδρολογική και περιβαλλοντική μελέτη του συγκεκριμένου ρέματος;
- Γιατί δεν έγινε στο συγκεκριμένο ρέμα μελέτη έργων διευθέτησης και συγκεκριμένα μελέτη ενός τεχνικού έργου αμέσως ανάντη, ώστε να μην πλημμυρίζει ο παράπλευρος δρόμος κάθε φορά που συμβαίνει ισχυρή βροχόπτωση;
- Γιατί δεν επιλέχθηκε η δημοπράτηση ενός έργου «συντήρησης και ανόρθωσης της παρόχθιας αυτοφυούς βλάστησης;
Ο επικεφαλής της παράταξης, Καθηγητής ΑΠΘ, Γιάννης Μυλόπουλος, δήλωσε σχετικά:
«Τα έργα «καθαρισμού» των ρεμάτων όπως εκτελούνται, σαν υπηρεσίες και όχι σαν έργα αντιπλημμυρικής προστασίας ειδικών προδιαγραφών, χωρίς προηγουμένως να έχουν εκπονηθεί μελέτες οριοθέτησης, υδρολογικές και περιβαλλοντικές μελέτες, δεν συμβάλλουν σε τίποτε στον αντιπλημμυρικό σχεδιασμό. Αντίθετα, καταστρέφουν χωρίς να υπάρχει λόγος το τελευταίο πράσινο που έμεινε στην πόλη.
Έχει ενδιαφέρον να πληροφορηθεί η κοινή γνώμη γιατί δεν έχει γίνει η οριοθέτηση αυτών των ρεμάτων, όπως και γιατί δεν έχουν γίνει οι απαραίτητες υδρολογικές και περιβαλλοντικές μελέτες.
Χωρίς αυτές, είναι απορίας άξιο πως ξέρουν τα συνεργεία των εργολάβων αν τα δέντρα εμποδίζουν τυχόν πλημμυρικές ροές και πως γνωρίζουν μέχρι ποιο όριο πρέπει να «καθαρίσουν» τη βλάστηση; Πως έχουν ενταχθεί τα συγκεκριμένα τμήματα ρεμάτων σε ένα ενιαίο «πρόγραμμα καθαρισμών» και πως έχει προταχθεί αυτή η παρέμβαση αντί άλλων αντιπλημμυρικού χαρακτήρα παρεμβάσεων; Και πώς έχει επιλεγεί ένας ενιαίος τρόπος «καθαρισμού», με τη χρήση βαρέων μηχανημάτων και υλοτομιών δέντρων αδιακρίτως είδους;
Έχοντας υπόψη ότι πολλά από αυτά τα ρέματα διατηρούν ακόμη πολύ σημαντικές συστάδες αυτοφυούς βλάστησης, που είναι πλέον σπάνιες σε μια πόλη με ελάχιστο πράσινο ανά κάτοικο και ελάχιστα πάρκα, η διοίκηση της Περιφέρειας οφείλει να εξετάσει την περίπτωση διενέργειας ενός προγράμματος για τη μελέτη, προστασία και ανάδειξη αυτών, εκεί τουλάχιστον που δεν εμποδίζουν τις πλημμυρικές απορροές, όπως στο συγκεκριμένο ρέμα.
Κι ακόμη, η διοίκηση της περιφέρειας πρέπει να εξετάσει με σοβαρότητα και με την αξιοποίηση όλων των επιστημονικών μέσων την αντιπλημμυρική προστασία των τελευταίων ρεμάτων που έχουν απομείνει χωρίς υπογειοποίηση στη Θεσσαλονίκη».

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ερώτησης:

ΠΡΟΣ:
 Αντιπεριφερειάρχη Υποδομών και Δικτύων, κ. Μπίλλια
 Πρόεδρο Δ.Σ. Αναπτυξιακού Οργανισμού Κ. Μακεδονίας Α.Ε., κ. Μπέγκα

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ:
 Περιφερειάρχη Κ. Μακεδονίας, κ. Αηδονά

Ερώτηση, με αίτημα για γραπτή απάντηση

Θέμα: «Τυφλές» και αχρείαστες υλοτομήσεις δένδρων με πρόσχημα τον καθαρισμό στο ρέμα Σαράντα Εκκλησιών - Δεν χρήζει «καθαρισμού» αλλά έργων διευθέτησης για να παροχετεύει τις πλημμυρικές απορροές

Από αυτοψία που κάναμε στο ρέμα Σαράντα Εκκλησιών και στον κλάδο που κατέρχεται παράλληλα της Λεωφόρου 3ης Σεπτεμβρίου (ο οποίος αποκαλείται και ρέμα Στρωμνιτσιωτών) τη Δευτέρα 27/10/25, διαπιστώσαμε ότι έγινε εκτεταμένη αποψίλωση αυτοφυούς παρόχθιας βλάστησης, μεταξύ της οποίας υπήρχαν και μεγάλα υγιή δέντρα, χωρίς ουσιαστικά να υπάρχει κανένας κίνδυνος πλημμύρας του ρέματος και συνεπώς χωρίς η αποψίλωση να συμβάλει το παραμικρό στην αντιπλημμυρική προστασία.
Πράγματι, αφενός η λεκάνη απορροής του συγκεκριμένου ρέματος δεν είναι μεγάλη, καθώς φτάνει έως τα όρια της Περιφερειακής Οδού και αφετέρου, το κυριότερο, η κοίτη του διακόπτεται ανάντη από την κατασκευή δρόμου κυκλοφορίας αυτοκινήτων επί της οδού Σκουφά. Επί της συγκεκριμένης οδού, μάλιστα, δεν έχει κατασκευαστεί τεχνικό έργο, υπόγειος αγωγός δηλαδή που να οδηγεί τις όποιες παροχές της ορεινής κοίτης προς τα χαμηλότερα τμήματα του ρέματος, με αποτέλεσμα ο δρόμος να λειτουργεί σαν ανάχωμα και σαν φράγμα ανάσχεσης της όποιας πλημμυρικής παροχής. Όχι μόνο δεν υπάρχει καμία υδραυλική επικοινωνία μεταξύ του ρέματος ανάντη και κατάντη της διασταύρωσής του με τον δρόμο, αλλά στη θέση αυτή έχει κατασκευαστεί και «χώρος ελεύθερης στάθμευσης» από τον Δήμο Θεσσαλονίκης, ο οποίος σε κάποια προγενέστερη περίοδο θεώρησε μέρος της μπαζωμένης κοίτης ως «δημοτικό οικόπεδο».
Οι διαπιστώσεις αυτές κατά τη δική μας αυτοψία ενισχύθηκαν και από μαρτυρίες κατοίκων της περιοχής, σύμφωνα με τις οποίες σε περιστατικά έντονης βροχόπτωσης δεν πλημμυρίζει το ρέμα, το οποίο άλλωστε δεν επικοινωνεί πλέον υδραυλικά με την ανάντη κοίτη του, αλλά αντίθετα, υπερχειλίζει η ανάντη κοίτη του ρέματος στο ύψος της διασταύρωσής του με την οδό Σκουφά και η πλημμυρική παροχή οδηγείται προς την οδό 3ης Σεπτεμβρίου, η οποία και πλημμυρίζει, με σοβαρό κίνδυνο για την κυκλοφορία των αυτοκινήτων και για την ασφάλεια των κατοίκων.
Όπως ενημερωθήκαμε, η συγκεκριμένη δράση «καθαρισμού» του ρέματος εντάσσεται σε μια ευρύτερη παρέμβαση που έχει αναθέσει ως «παροχή υπηρεσίας» ο Αναπτυξιακός Οργανισμός της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας (ΑΟΤΑ-ΠΚΜ) σε εργολάβο και η οποία αποσκοπεί στον «καθαρισμό» ρεμάτων του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης.
Μόνο που το συγκεκριμένο ρέμα δεν χρειάζεται «καθαρισμό» για να παραλάβει τις πλημμυρικές απορροές αλλά έργα διευθέτησης, ώστε να ανακτηθεί η υδραυλική του επικοινωνία με την ανάντη κοίτη του. Με τον όρο «έργα διευθέτησης» δεν εννοούμε ευθυγράμμιση της κοίτης, τσιμεντοποίηση του πυθμένα και σταθεροποίηση πρανών με συρματοκιβώτια, όπως είναι η συνήθης πρακτική, αλλά μόνο την κατασκευή τεχνικού έργου για τη διάβαση και την παροχέτευση της ροής κάτω από την οδό Σκουφά. Έτσι κι αλλιώς, τα πρανή του συγκεκριμένου ρέματος είναι βραχώδη και δεν χρήζουν άλλων παρεμβάσεων.
Τέλος, διαπιστώσαμε απόρριψη μπάζων εντός των ανώτερων τμημάτων του συγκεκριμένου ρέματος από τα έργα κατασκευής του Flyover, και συγκεκριμένα την κατασκευή νέων παράδρομων, αν και η κύρια παρέμβαση του έργου βρίσκεται από την πλευρά της Περιφερειακής Οδού.

Σας ζητούμε να απαντήσετε:
1. Γιατί επιλέχθηκε η διενέργεια της συγκεκριμένης παρέμβασης ως «παροχή υπηρεσίας» και όχι η ανάθεσή της ως «έργο», καθώς πρόκειται ουσιαστικά για ένα αντιπλημμυρικό έργο ειδικών προδιαγραφών, με ειδικές ανάγκες; Η ερώτηση αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον όταν αναφερόμαστε σε ρέματα σε αστικό περιβάλλον με ασυνέχειες λόγω οδοποιίας, διαβάσεων χωρίς τεχνικά έργα, καταπατήσεων, δόμησης κλπ, που εκφεύγουν των γνώσεων και της εμπειρίας αυτών που τα αναλαμβάνουν ως «υπηρεσία».
2. Γιατί έχει αποδοθεί η επίβλεψη του «καθαρισμού» ρεμάτων στον Αναπτυξιακό Οργανισμό της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας (ΑΟΤΑ-ΠΚΜ); Πρόκειται για δράση που εμπίπτει στο πρόγραμμα "Ετήσιες παρεμβάσεις και συντήρηση αντιπλημμυρικών έργων υδατορεμάτων στην περιοχή Πολεοδομικού Συγκροτήματος Μείζονος Θεσσαλονίκης", η διαγωνιστική διαδικασία της οποίας ολοκληρώθηκε από Υπηρεσία της ΠΚΜ, με την υπογραφή της σύμβασης στις 16.02.2024, εκτελέστηκε υπό την επίβλεψή έως τις 30.09.2024, οπότε και η επίβλεψη αναλήφθηκε από τον ΑΟΤΑ-ΠΚΜ βάσει της από 27.05.2024 προγραμματικής σύμβασης (ΑΔΑ: 6ΕΨΕ7ΛΛ-6ΩΗ); Έχει καλύτερη τεχνογνωσία και στελέχωση ο ΑΟΤΑ-ΠΚΜ από τη σχετική υπηρεσία της ΠΚΜ, ώστε να του αναθέσετε την επίβλεψη του σχετικού προγράμματος;
3. Έχει γίνει η οριοθέτηση του συγκεκριμένου ρέματος; Αν όχι, με ποιον τρόπο καθορίζονται τα όρια στα οποία θα παρέμβει ο εργολάβος και σε ποιους χάρτες βασίζεται; Είναι δυνατόν να προκηρύσσεται έργο καθαρισμού των ρεμάτων «στα τυφλά», χωρίς δηλαδή να έχει προηγουμένως προχωρήσει η οριοθέτησή τους, ώστε να είναι γνωστό τι ακριβώς, από που μέχρι που και πως πρέπει το ρέμα να καθαριστεί ή να διευθετηθεί;
4. Έχει προηγηθεί Υδρολογική Μελέτη στη Λεκάνη Απορροής του ρέματος, ώστε να γνωρίζουμε το μέγεθος και τον βαθμό κινδύνου πλημμύρας, το είδος των παρεμβάσεων που έχουν κατασκευαστεί επί της κοίτης του κατά το παρελθόν και τον αριθμό των αυθαίρετων κατασκευών που συνεχίζουν να υφίστανται; Σε τι πιστεύετε ότι εξυπηρετεί την αντιπλημμυρική προστασία ενός ρέματος, όπως του συγκεκριμένου, που διακόπτεται η ροή του αμέσως ανάντη σε διασταύρωση με δρόμο χωρίς τεχνικό έργο για τη διοχέτευση της ροής και που διοδεύεται σε υπόγειο αγωγό αμέσως κατάντη, η αποψίλωση από το πράσινο;
5. Με δεδομένο ότι η πλημμυρική λειτουργία του ρέματος, λόγω των εμποδίων και των τοπικών ασυνεχειών, έχει παροχετευθεί στον παράπλευρο δρόμο, ο οποίος είναι εκείνος που πλημμυρίζει κάθε φορά που βρέχει έντονα με σοβαρό κίνδυνο για τους κατοίκους και τους διερχόμενους, ενώ το ρέμα δεν κατεβάζει νερό, σε τι πιστεύετε ότι ωφελεί η αποψίλωση της κοίτης του στεγνού ρέματος από το τελευταίο πράσινο που έχει μείνει στην περιοχή;
6. Τώρα που γνωρίζετε για την παράπλευρη εκτροπή της πλημμυρικής απορροής λόγω ασυνεχειών, για την οποία καθόλου υπεύθυνη δεν ήταν η βλάστηση, τι σκοπεύετε να κάνετε για την αντιπλημμυρική προστασία του δρόμου; Θα προχωρήσετε στη αποκατάσταση της υδραυλικής λειτουργίας του ρέματος και την επαναφορά της φυσικής δυνατότητάς του να παροχετεύει τις πλημμυρικές απορροές;
7. Εφόσον ο τρόπος «καθαρισμού» των ρεμάτων είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τον τρόπο διαχείρισής τους ως οικοσυστημάτων, γιατί δεν επιλέξατε τη δημοπράτηση ενός έργου «συντήρησης και ανόρθωσης της παρόχθιας αυτοφυούς βλάστησης» με εξειδικευμένη επιστημονική επίβλεψη, ώστε να εξυπηρετεί και αντιπλημμυρικούς σκοπούς και τη διατήρηση φυσικών συστάδων πρασίνου και βιοποικιλότητας μέσα στην πόλη;
8. Έχει γίνει κάποιου είδους Περιβαλλοντική Μελέτη ή Μελέτη Διαχείρισης ώστε να γνωρίζουμε τους τύπους οικοσυστημάτων, τα είδη της χλωρίδας και της πανίδας που φιλοξενούνται και τις ανάγκες προστασίας τους;
9. Καθ’ όμοιο τρόπο με τις προηγούμενες ερωτήσεις για το συγκεκριμένο ρέμα, έχει γίνει οριοθέτηση, Υδρολογική Μελέτη ή Μελέτη Περιβαλλοντικής Διαχείρισης των υπολοίπων ρεμάτων που περιλαμβάνονται στη συγκεκριμένη εργολαβία; Τώρα που γνωρίζετε τις συνέπειες της «τυφλής» υπηρεσίας την οποία έχετε δημοπρατήσει και η οποία ήδη εκτελείται καταστρέφοντας το πράσινο, συχνά χωρίς λόγο, θα συνεχίσετε να αποψιλώνετε το τελευταίο πράσινο της πόλης, καθαρίζοντας τα υπόλοιπα ρέματα χωρίς κανένα έλεγχο τι καθαρίζεται, χωρίς οριοθέτηση των ρεμάτων και χωρίς υδρολογική μελέτη που να αποκαλύπτει που υπάρχει και που όχι πλημμυρικός κίνδυνος;
10. Αν δεν έχουν γίνει οι δράσεις και οι μελέτες που αναφέρονται στο προηγούμενο ερώτημα, πως έχουν ενταχθεί τα συγκεκριμένα τμήματα ρεμάτων σε ένα ενιαίο «πρόγραμμα καθαρισμών» και πως έχει προταχθεί αυτή η παρέμβαση αντί άλλων αντιπλημμυρικού χαρακτήρα παρεμβάσεων; Και πώς έχει επιλεγεί ένας ενιαίος τρόπος «καθαρισμού», με τη χρήση βαρέων μηχανημάτων και υλοτομιών δέντρων αδιακρίτως είδους; Έχουν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα για την αποτροπή της μετάδοσης ασθενειών όπως το «μεταχρωματικό έλκος» που προσβάλει τα πλατάνια;
11. Μπορείτε να μας κοινοποιήσετε τη σύμβαση με τους όρους για τη διενέργεια του συγκεκριμένου «προγράμματος καθαρισμών ρεμάτων»;
12. Έχοντας υπόψη ότι πολλά από αυτά τα ρέματα διατηρούν ακόμη πολύ σημαντικές συστάδες αυτοφυούς βλάστησης, που είναι πλέον σπάνιες σε μια πόλη με ελάχιστο πράσινο ανά κάτοικο και ελάχιστα πάρκα, έχετε εξετάσει την περίπτωση διενέργειας ενός προγράμματος για τη μελέτη, προστασία και ανάδειξη αυτών, εκεί τουλάχιστον που δεν εμποδίζουν την πλημμυρική απορροή των ρεμάτων, όπως συμβαίνει στο συγκεκριμένο ρέμα;
13. Επειδή η διαχείριση των ρεμάτων καταγράφει τραγικές πρακτικές σε όλη την επικράτεια, με ολέθριες συνέπειες σε περιπτώσεις πλημμυρικών φαινομένων, ειδικά τώρα λόγω κλιματικής αλλαγής, δεν θα έπρεπε η προσέγγιση της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας να είναι πιο προσεκτική, πιο ορθολογική, πιο εστιασμένη στις πραγματικές ανάγκες των ρεμάτων και περισσότερο βασισμένη σε επιστημονικές μεθόδους, ώστε και να διασφαλίζει τους κατοίκους, τις περιουσίες τους και το περιβάλλον, αλλά και να αποτελέσει πρότυπο μίμησης και για άλλες περιοχές της χώρας;